فرنکتومی که با اصطلاحات فرنکتومی دهان، فرنولوتومی یا فرنولکتومی نیز از آن یاد می‌شود عملی جراحی است که در آن لایه نازکی از بافت فرنوم (بند) موجود در بخش‌های مختلف بدن برداشته می‌شود.

اگر فرنکتومی در سمت داخلی میانه لب بالا انجام شود از آن با اصطلاح فرنکتومی لبی و اگر زیر زبان انجام شود از آن با اصطلاح فرنکتومی زبانی یاد می‌شود. فرنکتومی یکی از عمل‌های رایج دندانپزشکی است که بر روی بزرگسالان و کودکان انجام می‌شود.

انواع فرنکتومی

فرنکتومی با توجه به محل وجود مشکل به سه نوع تقسیم بندی می‌شود:

فرنکتومی لب

فرنکتومی لب عمل رایجی است که برای بهتر قرار گرفتن دندان مصنوعی یا بر روی بیمارانی انجام می‌شود که بافت‌ به میانه لب بالای‌شان متصل است. این عمل از تحلیل رفتن لثه جلوگیری می‌کند و فاصله بین دندان‌های جلویی فک بالا، ثنایای میانی، را از بین می‌برد.

فرنکتومی لبی مندیبولار

فرنوم (بند) میانی لبی مندیبولار طبیعی است. اما اگر به پاپیل (پرز)های بین دندانی، یعنی میان دندان‌های ثنایا، متصل باشد، سلامت لثه‌ها را به خطر می‌اندازد و منجر به جمع شدن ذرات غذا و پلاک می‌شود. بیمار دچار التهاب مزمن، پاکت لثوی و تحلیل بافت لثه متصل به بند می‌شود. اگر کشش غیرطبیعی فرنوم رفع نشود، استخوان تحلیل می‌رود و دندان‌های ثنایای میانی جابجا می‌شود.

فرکتومی لبی ماگزیلاری

فرنوم لبی ماگزیلاری برجسته فاصله‌ زیادی را بین دو دندان جلویی فک بالا ایجاد می‌کند. فرنوم گاهی منجر به درد گرفتن لب بالا و لثه‌ها می‌شود یا مانع از آن می‌شود تا بتوان با بریس ارتودنسی فاصله را بست. فرنکتومی در این موارد باید انجام شود. در تصاویر زیر وضعیت قبل و بعد از جراحی فرنکتومیلبی ماگزیلاری قابل مشاهده است.

فرنکتومی زبان

دندانپزشک برای انجام فرنکتومی زبان بافت‌ها/ فرنوم زبان شکل گرفته در نزدیکی نوک زبان را قطع می‌کند تا مشکلات گفتاری حل شود و رشد دندان‌ها مختل نشود. فرنکتومی زبانی عمل متداولی است که بر روی کودکان دچار ضایعه زبان بنددار انجام می‌شود.

عوارض درمان نکردن فرنوم

درمان نکردن فرنوم عوارض متعددی دارد که به سن بیمار و شدت عارضه بستگی دارد:

- مشکلات زیبایی

- مشکل نوزادان در مکیدن سینه

- دشوار شدن مکیدن شیشه شیر برای نوزدان و کودکان

- دشواری در غذا خوردن

- به خطر افتادن سلامت دهان و دندان‌ها

- مشکلات گفتاری

تکنیک‌های جراحی فرنکتومی

فرنکتومی استاندارد لب

برشی در عرض پایه فرنوم در محل اتصال آن به پاپیل‌های دندان‌های ثنایا زده می‌شود. قطع کردن فرنوم تا ضریع استخوان ادامه داده می‌شود و سپس برش در امتداد هر دو سمت فرنوم در محل اتصال آن به مخاط لب ادامه داده می‌شود. به این ترتیب زخم زنگوله شکلی ایجاد می‌شود. برش‌های آزاد کننده در خط مخاط ـ لثه زده می‌شود. کناره‌های لب جلوتر برده می‌شود. زخم لوزی شکل نهایی به تدریج التیام می‌یابد.

فرنکتومی استاندارد زبان

برش و بخیه زدن V-Y 

فرنوم از محل اتصال به ریج (کناره) لثه قطع می‌شود و با فورسپس کششی اعمال می‌شود. برش‌های موازی در امتداد کف دهان و سطح پیشین زبان زده می‌شود و نوار بافتی برداشته می‌شود. سپس برش‌های آزادکننده در محل اتصال کف دهان و سطح پیشین زبان به گونه‌ای زده می‌شود که خط راست را به شکل V درمی‌آورد. سپس با 4 یا 5 بخیه با نخ کات گوت زخم به شکل Y بسته می‌شود. این عمل به طور همزمان اتصال فرنوم را قطع و شیار زبان را بلندتر می‌کند.

برش و بخیه زدن زد پلاستی

یکی دیگر از روش‌های فرنکتومی زد پلاستی تکی یا چندتایی است که به منظور بلندتر کردن سطح پیشین زبان انجام می‌شود. دو لبه مثلثی شکل بزرگ روی سطح زبان ایجاد می‌شود که به صورت زد پلاستی جابجا می‌شود. این عمل حرکت زبان را بدون صدمه زدن به مجراهای ساب مندیبولار بهبود می‌بخشد.

فرنکتومی با لیزر

برش فرنوم زبانی با لیزر

ضایعه زبان بنددار را می‌توان با استفاده از لیزر دی اکسید کربن اصلاح نمود. برای تعیین کردن فرنوم کشش به زبان اعمال می‌شود. برای مشخص کردن فرنوم دستگاه لیزر روی توان 7 وات و حالت پالس‌دار تنظیم می‌شود، سپس فرنوم با استفاده از حالت پیوسته بریده می‌شود. برش‌های آزاد کننده در محل اتصال کف دهان و سطح پیشین زبان ایجاد می‌شود. با تمرکززدایی پرتو لیزر و تابش لیزر بر روی بستر جلوی خونریزی گرفته می‌شود.

فرنکتومی لب با لیزر

لب برای مشخص کردن فرنوم کشیده می‌شود و فرنوم با استفاده از لیزر دی اکسید کربن کاملاً مشخص می‌شود. سپس بند اتصال تا ضریع استخوان بریده می‌شود. برش‌های آزاد کننده در خط مخاط ـ لثه ایجاد می‌شود. با تمرکززدایی پرتو لیزر جلوی خونریزی گرفته می‌شود.

مراقبت‌های پس از عمل

ناحیه درمان شده را باید پس از عمل با دهانشویه‌های آب نمک رقیق تمیز نگه داشت. اگر مسواک زدن ممکن باشد، باید با احتیاط و با استفاده از مسواک نرم انجام شود تا پلاک بدون تحریک کردن لثه‌ها از روی دندان‌ها زدوده شود. بخیه‌ها به مرور جذب می‌شود یا توسط دندانپزشک کشیده می‌شود. بهبود کامل زخم یک تا سه هفته طول می‌کشد، و در این مدت باید از خوردن غذاهای سفت خودداری شود.

درد را می‌توان با مصرف مسکن‌های غیرتجویزی مانند ایبوپروفن یا دیگر داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب آرام کرد. درد پس از عمل معمولاً ظرف یک تا دو روز از بین می‌رود.

برچسب: فاصله بین دندان، ارتودنسی