متخصص اندودنتیست یا متخصص ریشه دندان یک دندانپزشک است که آموزش های پیشرفته ای در زمینه درمان ریشه آسیب دیده یا بافت داخلی نرم دندان شما دارد. متخصصان ریشه حداقل به میزان دو سال آموزش تخصص دندانپزشکی را سپری می‌کنند تا در تشخیص و درمان مشکلات دندانپزشکی که در داخل دندان های شما وجود دارد ، متخصص شوند. متخصصان ریشه عمل های خود را در زمینه تشخیص و درمان کانال ریشه محدود می‌کنند. آن‌ها متخصص در درمان موارد پیچیده هستند و همچنین در تشخیص و تسکین درد دهان و درمان صدمات آسیب زا به دندان ها تخصص دارند.

چه عواملی باعث می‌شود دندان نیاز به درمان ریشه (کانال ریشه) داشته باشد؟

 "Endo" واژه یونانی به معنی "داخل" و "odont" واژه یونانی "دندان" است. درمان اندودنتیک قسمت داخلی دندان را معالجه می‌کند. در داخل دندان ، در زیر قسمت سخت مینای دندان و قسمت بیرونی دندان، یک بافت نرم به نام پالپ یا ریشه وجود دارد. پالپ حاوی رگهای خونی ، اعصاب و بافت همبند است و در طول رشد دندان باعث ایجاد بافتهای سخت اطراف می‌شود. در صورتي كه پالپ دندان ملتهب يا آلوده شود ، درمان ریشه دندان ضروري است. التهاب یا عفونت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد: پوسیدگی عمیق ، جراحی های مکرر روی دندان ، یا شکاف یا ترک خوردگی و یا یک تراشه  در دندان. بعلاوه ضربه به دندان ممکن است باعث آسیب رسیدن پالپ شود حتی اگر دندان تراشه یا ترک قابل مشاهده ای نداشته باشد. اگر یک پالپ ملتهب یا آلوده درمان نشود ، می‌تواند باعث درد شود یا به آبسه منجر شود. در حین درمان ، دندانپزشکان پالپ بیمار را از داخل دندان خارج می‌کنند ، فضاهای کانال ریشه را با دقت تمیز کرده و شکل می‌دهند و سپس کانال‌های آماده شده را با مواد پر کننده مخصوص آب بندی می‌کنند.

علائمی که نشان می‌دهند ممکن است به درمان ریشه دندان احتیاج داشته باشم، شامل چه مواردی می باشد؟

علائم آسیب پالپ شامل درد ، حساسیت طولانی در برابر گرما یا سرما ، تورم ، حساسیت لثه و تغییر رنگ دندان است. بعضی اوقات ، علائمی وجود ندارد که یک پالپ تخریب شود و تنها با معاینه دندان و اشعه ایکس قابل تشخیص است.

درمان اندودنتیک یا ریشه دندان چیست؟

مراحل درمان کانال ریشه پس از تشخیص مناسب علت درد دندان یا مشکل اصلی دندان شروع می‌شود. تشخيص شامل بحث در مورد علائم و نشانه های بيمار است. معاینه دندان ، تصویر برداری اشعه ایکس و آزمایشات دیگر در دهان انجام می‌شود. براساس تمام اطلاعات جمع آوری شده ، در صورتی که دندان دارای التهاب برگشت ناپذیر پالپ (پالپیتیس) باشد یا در حال از بین رفتن (نکروز) باشد ، درمان ریشه برای مشکل فرد تعیین می‌شود. پالپیتیس برگشت ناپذیر شرایطی است که پالپ دندان از آسیب آن ملتهب می‌شود و بهبود نمی‌یابد. دندان نکروتیک شرایطی است که پالپ خون و عملکرد عصبی حیاتی خود را از دست داده است.

• درمان کانال ریشه تحت بی حسی موضعی انجام می‌شود. قبل از درمان ، یک سد لاستیکی در دهان قرار می‌گیرد تا دندان برای معالجه جدا شود و در حین درمان از سایر قسمت های دهان محافظت کند.
• ابتدا سوراخ دسترسی با دریل دندان ایجاد می‌شود. برای دندانهای خلفی ، این سوراخ روی سطح جویدگی ساخته می‌شود، در حالی که برای دندانهای قدامی ، در سطح پایین (زبانی) دندان ایجاد می‌شود. این سوراخ باعث می‌شود تا دندانپزشک به محفظه پالپ و کانال‌های ریشه ای دسترسی داشته باشد.
• در مرحله بعد ، محتوای پالپ با یک ابزار کوچک برداشته می‌شود. پس از آن ، داخل دندان با محلول ضد میکروبی به صورت کامل آبیاری می‌شود که عفونت را از بین می‌برد. از وسایل کوچک برای بزرگ‌تر و شکل دادن به محفظه پالپ و کانال‌ها استفاده می‌شود. پهن کردن و شکل دادن کانال‌ها باعث تمیز کردن کامل و مناسب در کل دندان می‌شود. آبیاری سنگین در طول بکارگیری کانال‌ها به طور متناوب انجام می‌شود.سرانجام ، محفظه‌ها و کانال‌های ریشه ای به درستی تمیز و شکل گرفته با یک سیلر و یک ماده گرم و نرم لاستیکی به نام "gutta percha" پر می‌شود. پس از بستن کامل کانال ها با مواد پر کننده ، سوراخ دسترسی با یک پر کننده موقت یا یک ماده ترمیم کننده دندان مانند رزین کامپوزیت بسته می‌شود.
• در مرحله بعد ، اکلوژن(نیش) بررسی و تنظیم می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ گونه نیش زدن از دندان مخالف نمی‌تواند روی دندان درمان شده ایجاد شود. برای دندانهای خلفی (bicuspids و molars) ، دندانهای تحت درمان با ریشه نیاز به تاج دندان دارند. دندانهای خلفی که عملکرد طبیعی خود را از دست داده اند بیشتر در معرض شکستگی در اثر جویدن هستند و به محافظت بیشتر از تاج دندان نیاز دارند. در مقایسه ، دندانهای قدامی (incisors and canines) تمایل زیادی به تحمل نیرو ندارند و معمولاً نیازی به تاج دندان ندارند. این ارزیابی می‌تواند توسط دندانپزشک انجام شود تا مشخص شود چه مواردی برای هر مورد منحصر به فرد مناسب است. به طور معمول ، روش تاج در یک قرار ملاقات جداگانه توسط دندانپزشک عمومی انجام می‌شود.

چه موقع به درمان جراحی توسط متخصص درمان ریشه نیاز است؟

یک گزینه دیگر برای درمان این مشکل، جراحی اندودنتیک یا آپپیککتومی یا جراحی ریشه دندان است. اگر درمان ریشه دندان به دلیل انسداد کانال یا وجود مسدودی در کانال ، قابل انجام نباشد ، باید جراحی اندودنتیک در نظر گرفته شود. در این روش ، بافت لثه را در نزدیکی دندان باز می‌کنیم تا استخوان زیرین را بررسی کرده و هرگونه بافت ملتهب یا آلوده را از بین ببریم. از بین بردن انتهای ریشه ، آپپیککتومی نامیده می‌شود. پس از تمیز کردن انتهای ریشه ، یک پر کننده سازگار کوچک به نام MTA برای آب بندی کانال ها استفاده می‌شود. لثه بخیه زده می‌شود تا به تثبیت بافت برای بهبودی مناسب کمک کند. طی یک ماه، استخوان در اطراف انتهای ریشه بهبود می‌یابد. بیشتر بیماران روز بعد به محل کار یا سایر فعالیت‌های روزمره خود باز می‌گردند.

اگر تصمیم بگیرم که دندانم را درمان نکنم چه اتفاقی می‌افتد؟ 

بافت پالپ ملتهب داخل دندان سرانجام از بین رفته و می‌میرد. وقتی این اتفاق بیفتد ، باکتری‌ها به استخوان فک و سیستم خونی شما دسترسی دارند. این امر منجر به تخریب استخوان ، تورم یا آلودگی لثه می‌شود. هنگامی که استخوان به اندازه کافی نابود شود ، تنها روش درمانی برای این حالت، کشیدن دندان است. یک عفونت درمان نشده باعث تورم صورت می‌شود ، که می‌تواند منجر به شرایط تهدیدکننده زندگی انسداد مجاری هوایی یا آبسه مغزی شود. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که عفونت‌های مزمن فک درمان نشده با مشکلات سلامت سیستمیک مانند بیماری‌های قلبی مرتبط هستند.

آیا در طول یا بعد از این عمل درد خواهم داشت؟ 

با استفاده از تکنیک های بی حسی مدرن ، هنگام انجام این عمل جراحی، افراد درد بسیار ناچیزی را احساس می‌کنند و معمولا این درد برای همه افراد قابل تحمل می باشد. دندانپزشکان مطمئن خواهند شد که دندان شما قبل از شروع هر روش جراحی، به طور کامل بی حس شده است. بعد از درمان ممکن است برای چند روز حساسیت یا ناراحتی در دندان شما ایجاد شود. بعلاوه دندان شما ممکن است برای 1-2 هفته دارای درد مختصر و تیز باشد. معمولاً مسکن مناسب ضد درد (مانند آدویل، آسپرین یا تیلنول) برای کمک به رفع ناراحتی شما کافی است. پس از اتمام درمان ، ای امکان وجود دارد که دندان شما مدتی بعد از اتمام درمان ، احساس متفاوتی داشته باشد ، اما اگر درد و فشار شدید دارید ، لطفاً با پزشک خود تماس بگیرید.

بعد از کامل شدن درمان کانال ریشه، چه کاری باید انجام دهم؟ 

تا زمانی که دندان توسط دندانپزشک شما ترمیم نشود ، باید از گاز گرفتن یا جویدن مواد غذایی سخت روی دندان درمان شده خودداری کنید. برای ترمیم دائمی یا استفاده از تاج باید به دندانپزشک عمومی خود مراجعه نمایید. دندانپزشکان دوست دارند این اتفاق را در مدت 30 روز از کانال ریشه شما رخ دهند تا از بین رفتن و پر شدن موقتی ، نشت باکتری‌ها ، و شکستگی مجدد دندان جلوگیری شود. یک دندان بهبود نیافته می‌تواند دچار شکستگی شود ، بنابراین باید در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا درمان دندان خود را به دنبال درمان ریشه کامل انجام دهد. گزارش کاملی از درمان و پرتونگاری دیجیتال شما به دندانپزشک ترمیمی شما ارسال می‌شود.

دندان من بعد از درمان ریشه چه مدت دوام خواهد داشت؟ 

اگرچه پالپ برداشته می‌شود ، دندان شما می‌تواند زنده بماند زیرا دندان همچنان توسط بافت های اطراف تغذیه می‌شود. با مسواک زدن و نخ دندان زدن به طور منظم ، رژیم غذایی مناسب و معاینه های دوره ای دندان شما باید برای یک عمر دوام داشته باشد. در حالی که هیچ ضمانتی وجود ندارد ، میزان موفقیت در روش‌های درمان ریشه بسیار بالا است. اگر احساس کنیم که دندان شما پیش آگهی ضعیفی دارد ، می‌توان در زمان مشاوره از این امر مطلع شوید. بعضی اوقات دندانهای تحت درمان با جراحی ریشه دندان، ممکن است به یک عمل جراحی اضافی نیاز داشته باشند یا باید برداشته شوند.

عمل جراحی ریشه دندان چه مدت طول می‌کشد؟ 

طول مدت درمان بستگی به دندان درگیر و پیچیدگی پرونده دارد. در بسیاری موارد ، درمان در عرض 60 تا 90 دقیقه یا کمتر انجام می‌شود.

هزینه درمان کانال ریشه چقدر است؟ 

هزینه این روش بستگی به دندان درگیر و تعداد ویزیت مورد نیاز دارد. در زمان ملاقات معاینه با پزشک ، به صورت کامل در مورد هزینه ها بحث می‌شود تا شما بدانید که قبل از معالجه چه انتظاری باید داشته باشید.

آیا درمان کانال ریشه معمولاً موفقیت آمیز است؟ 

درمان ریشه دندان میزان موفقیت بسیار بالایی دارد. بسیاری از دندانهای تحت درمان با کانال ریشه ماندگاری و دوام طولانی دارند. میلیون ها دندان سالم که از نظر اندودنتیکی تحت درمان قرار می‌گیرند ، سال‌ها و سال‌ها پس از درمان ، در سراسر جهان به بیماران خدمت می‌کنند. این دندانهای سالم به بیماران کمک می‌کنند تا بتوانند جویدن ، و گفتار بیماران را به طور موثر حفظ کنند ، و همچنین ظاهر طبیعی لبخندهای خود را حفظ کرده و لذت زندگی خود را افزایش دهند. از طریق درمان ریشه دندان، اندودنتیست ها به بیماران این امکان را می‌دهند که دندان های طبیعی خود را برای یک عمر نگه دارند.

گزینه های درمانی جایگزین برای درمان ریشه دندان شامل چه مواردی است؟

اغلب تنها جایگزین دیگر برای این روش، برداشتن دندان است. سپس دندان استخراج شده باید با ایمپلنت ، بریج یا روش‌های دندانپزشکی دیگر جایگزین شود تا عملکرد جویدن را بازگرداند و از جابجایی دندانهای مجاور جلوگیری کند. از آنجا که این گزینه ها نیاز به عمل جراحی گسترده و یا روش های دندانپزشکی روی دندان های سالم مجاور دارند ، می‌توانند بسیار پرهزینه تر و زمان برتر از روش درمان ریشه دندان و ترمیم دندان طبیعی باشند. مهم نیست که مواد و موارد جایگزین شده برای دندان چقدر مؤثر باشند ، هیچ چیز به اندازه دندان طبیعی خود شما خوب نیست. شما احتمالاً قبلاً برای حفظ و نگه داری از دندان خود سرمایه گذاری کرده اید. بازپرداخت انتخاب روش درمان ریشه دندان می‌تواند دندان طبیعی و با عملکردی باشد که سالیان متمادی تداوم داشته باشد.

آیا کودکان و خانم های باردار نیز می‌توانند توسط متخصص درمان ریشه مورد درمان قرار بگیرند؟

در كودكان ، دندانهاي شیری (اولیه) که دارای حفره عميق هستند يا در اثر تروما كه بر روي پالپ تأثیر منفي داشته باشد ممكن است نياز به درماني مشابه کانال ريشه داشته باشند. اما از آنجا که دندانهای اولیه آناتومی متفاوتی نسبت به دندانهای ثانویه و دائمی دارند ، درمان متفاوت و ساده است. در این افراد، پالپوتومی انجام می‌شود و مستلزم برداشتن پالپ از محفظه پالپ دندان کودک است. یک خمیر دارویی درون محفظه قرار می‌گیرد و دندان با پر کردن آب بندی می‌شود.

در صورت لزوم ، زنان باردار نیز می‌توانند از درمان ریشه استفاده کنند. پروتکل استاندارد استفاده از پیش ساخته های سرب برای اقدامات اشعه ایکس برای ایمنی مادر و جنین بسیار مهم است. برای مدیریت درد در حین بارداری ، داروهای بدون نسخه معمولاً محدود به استامینوفن (تایلنول) هستند. مشاوره با متخصص زنان و زایمان در بارداری های پرخطر نیز برای تعیین ایمن ترین گزینه برای درمان مهم است.