بوي بد دهان که هاليتوزيس نيز ناميده مي‌شود، گاهي اوقات مي‌تواند مايه شرمساري و خجالت براي فرد شود و يا حتي تشويش و اضطراب براي او ايجاد کند. شکي نيست که امروزه ويترين مغازه‌ها پر از آدامس‌ها، فرآورده‌هاي نعنايي، دهان‌شويه‌ها و ساير محصولاتي است که به منظور مبارزه با بوي بد دهان توليد شده‌اند. اما بسياري از اين محصولات فقط يک تأثير موقتي دارند و به رفع عامل اصلي بوي بد دهان هيچ کمکي نمي‌کنند.

بوی بد دهان یکی از ناراحت کننده ترین مشکلات هم برای فرد مبتلا و هم برای اطرافیان وی است. گاهی مشکل پوسیدگی دندان ها است که با چک آپ های مرتب و به موقع می توان از آن جلوگیری کرد. بعضی اوقات نیز ممکن است در افرادی که لوزه های حساس دارند، مشکل عفونت و یا تورم لوزه ها باشد. در این حالت خرده های غذا هم در شیارهای لوزه گیر می کنند و بر مشکل می افزاید. در این حالت نیز باید از کمک متخصص گوش و حلق و بینی بهره برد.

اگر هیچ کدام از موارد بالا صادق نباشد با روزانه حداقل دو بار مسواک زدن (صبح و شب) با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید و همینطور استفاده از آب نمک رقیق و دهان شویه می توان تا حد زیادی با مشکل بوی بد دهان مقابله کرد. یکی دیگر از راه های حل مشکل این است که وقتی در طول روز دسترسی به مسواک ندارید از خوردن میان وعده های حاوی قند بپرهیزید. همچنین پس از تناول هرگونه خوراکی، دهان و دندان خود را با آب بشویید. استفاده از میان وعده هایی همچون سیب، هویج، کرفس و جعفری نیز به رفع بوی بد دهان کمک به سزایی می نماید.

بعضي از غذاها، بيماري‌ها، عادات غذايي و رفتارهاي مربوط به سبک زندگي، از مهم‌ترين علل ايجاد بوي بد دهان هستند. بوي بد دهان را در اغلب مورد مي‌توانيد با رعايت صحيح بهداشت دهان و دندان برطرف کنيد. در صورتي که با مراقبت‌هاي ساده و رعايت بهداشت شخصي اين مشکل برطرف نشود، لطفاً به دندانپزشکان ما مراجعه کنيد تا اطمينان حاصل کنيد که بوي بد دهان احتمالاً ناشي از بيماري‌ها و عوارض خطرناک ديگر نباشد.

 علائم و نشانه‌ها

بوی بد دهان انواع مختلفی دارد که بسته به منشأ و عامل به وجود آورنده آن متغیر می‌باشد. بعضی از افراد در مورد بوی بد دهان خود نگرانی خیلی شدید دارند، در حالی که بوی بد دهانشان آنقدرها شدید نیست و یا اصلاً مشکلی محسوب نمی‌شود. اما بعضی افراد دیگر دهانشان بوی بد شدیدی دارد و خودشان متوجه نمی‌شوند. به هر حال، از آنجا که تشخیص بوی بد دهان توسط خود فرد به راحتی ممکن نیست، سعی کنید که از یک دوست نزدیک یا اعضای خانواده بپرسید که دهانتان بوی بدی دارد یا خیر.

علل بوی بد دهان

منشأ بوی بد دهان، در اغلب موارد مربوط به خود دهان است و عوامل مختلفی می‌تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

غذاها. تجزیه ذرات غذا در اطراف دندان‌های شما می‌تواند باعث افزایش باکتری‌های تغذیه کننده از این ذرات و ایجاد بوی بد در دهان شود. خوردن بعضی از غذاها مانند پیاز، سیر ادویه‌جات هم می‌تواند باعث بوی بد دهان شود، زیرا بعد از آنکه این مواد غذایی در بدنتان هضم شد مواد آن به جریان خون شما وارد می‌شود و از طریق خون به ریه‌ها می‌رسد و بر هوای بازدم شما تأثیر منفی می‌گذارد.

مواد دخانی. سیگار کشیدن به خودی خود تأثیر زیادی در ایجاد بوی ناخوشایند در دهان دارد، اما علاوه بر آن افراد سیگاری و یا کسانی که تنباکو می‌جوند، بیشتر در معرض ابتلاء به بیماری‌های لثه قرار دارند که خود از علل ایجاد بوی بد دهان محسوب می‌شود.

عدم رعایت بهداشت دهان. اگر شما هر روز به طور مرتب مسواک نزنید و بین دندان‌هایتان را با نخ دندان تمیز نکنید، ذرات غذا در دهانتان باقی می‌ماند و باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود. در این صورت یک لایه نازک چسبنده و بی‌رنگ از باکتری‌ها (پلاک) بر روی سطح دندان‌های شما تشکیل می‌شود که اگر با مسواک و نخ دندان تمیز نشود، می‌تواند لثه‌های شما را تحریک کرده و نهایتاً پاکت‌های مملو از باکتری در بین دندان‌ها و لثه‌های (بیماری التهاب لثه یا پریودنتیت) شما تشکيل مي‌شود. علاوه بر آن، باکتري‌ها مي‌توانند روي سطح زبان شما هم تجمع کرده و بوي بد دهان را ايجاد کنند. دندان‌هاي مصنوعي که به طور مرتب تميز نشود يا به خوبي در دهان جاي نگيرد نيز مي‌تواند عامل مؤثري در جذب و تجمع باکتري‌ها و ذرات غذايي و ايجاد بوي بد دهان باشد.

خشکي دهان. بزاق دهان شما مي‌تواند سطح دهان و دندان‌‌ها را شستشو داده و ذراتي که باعث بوي بد دهان مي‌شود را تميز کند. خشکي دهان يا زروستومي عارضه‌اي است که طي آن توليد بزاق در دهان کاهش مي‌يابد و همين عاملي براي بدبويي دهان مي‌شود. شب‌ها به هنگام خواب هم توليد بزاق کمتر شده و دهان خشک مي‌شود و باعث مي‌شود که اول صبح دهان شما بوي بدي داشته باشد. اگر هنگام خواب دهان شما باز باشد، شدت بوي بد دهانتان هم بيشتر خواهد بود. خشکي مزمن دهان يکي از عوارض ناشي از بيماري‌هاي غدد بزاقي و بعضي بيماري‌هاي ديگر مي‌باشد.

داروها. بعضي از داروها مي‌توانند به طور غيرمستقيم از طريق خشک کردن دهان، باعث ايجاد بوي بد دهان شوند. بعضي ديگر از داروها هم وقتي در بدن تجزيه مي‌شوند، مواد شيميايي بدبويي را توليد مي‌کنند که به جريان خون شما وارد شده و منجر به بدبويي هواي بازدم شما مي‌شود.

عفونت‌هاي حفره دهان. بوي بد دهان ممکن است ناشي از جراحت‌هايي باشد که بعد از جراحي‌هاي دهان و دندان از جمله کشيدن دندان و يا در نتيجه پوسيدگي دندان‌ها، بيماري‌هاي لثه يا جوش‌هاي دهاني در حفره دهان شما ايجاد شده است.

ساير بيماري‌هاي دهان، بيني و گلو. گاهي اوقات بوي بد دهان مي‌تواند به خاطر ذرات يا سنگ‌هاي ريزي باشد که روي لوزه‌ها تشکيل شده و روي آنها با باکتري‌هاي ايجاد کننده بوي بد دهان پوشيده شده است. عفونت‌ها و التهاب‌هاي مزمن در ناحيه بيني، سينوس‌ها و گلو که مي‌تواند باعث توليد ترشحات پشت بيني (پشت حلق) شود نيز از عوامل ايجاد بوي بد دهان هستند.

ساير علل بوي بد دهان. بيماري‌هاي مختلفي از قبيل بعضي از سرطان‌ها و اختلالات متابوليکي هم مي‌توانند باعث توليد مواد شيميايي خاصي در بدن شوند که بوي بد دهان را ايجاد مي‌کنند. رفلاکس اسيدهاي معده (بيماري بازگشت اسيد به مري يا GERD) هم بيماري مزمن ديگري است که مي‌تواند عامل بدبويي دهان باشد. بوي بد دهان در کودکان و خردسالان هم مي‌تواند به خاطر مواد خارجي از قبيل ذرات غذايي باشد که به مجراي بيني کودک وارد شده است.

تشخيص بوي بد دهان

متخصصين ما در کلينيک دندانپزشکی Tehran smile براي تشخيص بوي بد احتمالي دهان شما، بوي بازدم خارج شده از دهان را با بازدم خارج شده از بيني مقايسه مي‌کنند و شدت بوي آن را بر اساس يک مقياس ويژه، تعيين مي‌کنند. همچنين از آنجا که بوي بد دهان در بسياري از موارد مي‌تواند ناشي از زبان باشد، متخصصين ما ممکن است مخاط روي زبان را خراش داده و شدت بوي آن را نيز بررسي کنند.

همچنين شناساگرهاي بسيار کارآمدي وجود دارند که مي‌توانند مواد شيميايي عامل بوي بد دهان را شناسايي کنند، البته ممکن است هميشه موجود يا قابل دسترس نباشند.

درمان

به منظور کاهش بوي بد دهان، هميشه سعي کنيد از پوسيدگي و عفونت دندان‌ها جلوگيري کنيد، شانس بروز بيماري‌هاي لثه را کمتر کنيد و بهداشت صحيح دهان و دندان را به خوبي رعايت کنيد. ساير درمان‌هايي که براي بوي بد دهان شما تجويز مي‌شود، به عامل ايجاد کننده آن بستگي دارد. اگر اين احتمال داده شود که بوي بد دهان شما به خاطر يک بيماري يا عامل زمينه‌اي ديگر است و به دهان و دندان شما مربوط نيست، متخصصين ما شما را به يک پزشک ارجاع خواهند داد.

 در مورد عواملي که مربوط به دهان و دندان باشد، متخصصين ما به شما کمک خواهند کرد عامل به وجود آورنده بوي بد دهان را درمان و علائم آن را برطرف کنيد.

مهم‌ترین اقداماتی که برای رفع بوي بد دهان ناشی از دهان و دندان می‌توانید انجام دهید، عبارت است از:

استفاده از دهان‌شویه‌ها و خمیر دندان‌های مناسب

اگر بوي بد دهان شما به خاطر تجمع پلاک‌های باکتریایی بر روی دندان‌ها باشد، متخصصین ما دهان‌شویه مخصوصی را تجویز می‌کنند که این باکتری‌ها را از بین می‌برد. همچنین ممکن است متخصصین ما خمیر دندان مخصوصی حاوی مواد آنتی‌باکتریال برای از بین بردن باکتری‌هایی که روی دندان‌های شما پلاک تشکیل داده‌اند، برایتان تجویز کند.

درمان بیماری‌های دندانی

اگر بوي بد دهان شما به خاطر بیماری‌های لثه باشد، احتمالاً شما به یک دندانپزشک متخصص بیماری‌های لثه (پریودنتیست) ارجاع داده خواهید شد. بیماری‌های لثه می‌تواند باعث تحلیل رفتن بافت لثه از روی دندان‌ها شود و پاکت‌های عمیقی را در اطراف لثه‌ها ایجاد کند که باکتری‌های عامل بوي بد دهان در داخل آنها تجمع می‌کنند. گاهی اوقات حذف این باکتری‌ها فقط از طریق جرم‌گیری و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها امکانپذیر خواهد بود. علاوه بر آن، متخصصین ما ممکن است ترمیم  آسیب‌دیدگی‌های دندان‌ها که به جایگاهی برای تکثیر و رشد باکتری‌ها تبدیل می‌شود را نیز به شما توصیه کند.

اصلاح سبک زندگی و استفاده از درمان‌های خانگی

برای کاهش بوي بد دهان و جلوگیری از پیدایش آن:

بعد از غذا خوردن، دندان‌های خود را مسواک کنید. سعی کنید که در محل کار خود یک مسواک داشته باشید و بعد از غذا خوردن حتماً دندان‌هایتان را مسواک بزنید. برای مسواک زدن از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنید و حداقل دو بار در روز به خصوص بعد از وعده‌های غذایی خود مسواک بزنید. تحقیقات نشان داده است که استفاده از خمیر دندان‌هایی که خاصیت ضد باکتری دارند، در رفع بوي بد دهان خیلی مؤثر است.

حداقل یک بار در روز بین دندان‌ها را با نخ دندان تمیز کنید. استفاده صحیح از نخ دندان باعث حذف ذرات غذا و پلاک‌ها از بین دندان‌ها شده و به رفع بوی بد دهان کمک می‌کند.

روی زبان خود را هم مسواک بزنید. باکتری‌های عامل بوی بد دهان بر روی سطح زبان شما هم تجمع می‌کنند. بنابراین کشیدن مسواک بر روی زبان می‌تواند در کاهش بوی بد دهان تأثیر داشته باشد. مسواک زدن روی زبان در افرادی که زبان آنها با مقادیر زیادی از باکتری‌ها پوشیده شده است (مثلاً به خاطر سیگار کشیدن و خشکی دهان) به رفع بوی بد دهان آنها کمک زیادی می‌نماید. برای این منظور می‌توانید از مسواک‌هایی استفاده کنید که یک قسمت مخصوص تمیز کردن زبان در ساختار آنها تعبیه شده است.

 دندان‌های مصنوعی و لوازم دهانی خود را تمیز کنید. اگر دندان مصنوعی و یا روکش دندان (بریج) در دهان خود دارید، حداقل دو بار در روز و یا طبق دستور پزشک، آن را به طور کامل تمیز کنید. همچنین اگر از نگهدارنده (ریتینر) یا محافظ‌های دهانی استفاده می‌کنید، هر بار قبل از گذاشتن آن در دهان، خیلی خوب آن را تمیز کنید. متخصصین ما می‌توانند بهترین محصولات برای تمیز کردن این لوازم را به شما توصیه کنند.

از خشکی دهان جلوگیری کنید. سعی کنید دهان خود را همیشه مرطوب نگه دارید. از جویدن تنباکو و استعمال دخانیات خودداری کنید. آب زیاد بنوشید، اما قهوه، نوشیدنی‌های الکلی و بدون الکل را کمتر مصرف کنید، زیرا باعث خشکی دهان می‌شود. برای تحریک غدد بزاقی و تولید بیشتر بزاق در دهان می‌توانید از آدامس یا آب نبات (ترجیحاً بدون قند) استفاده کنید. اگر خشکی دهان شما به صورت مزمن باشد، متخصصین ما یک محلول بزاق مصنوعی یا یک داروی خوراکی برای افزایش تولید بزاق برای شما تجویز خواهند کرد.

رژیم غذایی مناسب داشته باشید. از خوردن غذاهایی مانند سیر و پیاز که باعث بوی بد دهان می‌شود، خودداری کنید. مصرف مقادیر زیادی از غذاها و نوشابه‌های قنددار هم باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود.

مسواک خود را به طور مرتب تعویض کنید. مسواک خود را در هر زمانی که فرسوده می‌شود، حدوداً هر 3 تا 4 ماه یک بار تعویض کنید و مسواکی با پُرزهای نرم تهیه کنید.

یک برنامه منظم برای مراجعه به دندانپزشک داشته باشید. سعی کنید به طور منظم – معمولاً دو بار در سال – برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها به دندانپزشک خود مراجعه کنید.