جراحی ریشه دندان 📍فرمانیه

جراحی اپیکواکتومی چیست؟

دندان‌های شما توسط ریشه‌های خود که در استخوان فک در جای خود نگه داشته می‌شوند، معمولاً دندان‌های جلویی یک ریشه دارند. دندان‌های دیگر، مانند دندان‌های آسیای کوچک و دندان‌های آسیای بزرگ دارای دو یا چند ریشه هستند. نوک یا انتهای هر ریشه، راس آن نامیده می‌شود. اعصاب و عروق خونی از طریق راس ریشه وارد دندان می‌شوند و از طریق کانالی که در داخل ریشه قرار دارد، به داخل محفظه پالپ می‌رسند. فضای پالپ درون تاج دندان (یعنی بخشی از دندان که در دیدرس ما قرار دارد) قرار گرفته است. طی درمان عصب کشی، دندانپزشک شما کانال ریشه را با استفاده از ابزارهای ویژه‌ای به نام فایل، پاکسازی می‌کند. در این روش، بافت آلوده یا دچار التهاب برداشته می‌شود. عمل جراحی اپیکواکتومی زمانی لازم است که عفونت بیش از حد توسعه یافته باشد یا حتی پس از درمان عصب کشی دندان یا سایر درمان‌ها هم از بین نرود.

کانال‌های ریشه می‌توانند بسیار پیچیده و دارای انشعاب‌های بسیاری از کانال اصلی باشند. گاهی ممکن است حتی پس از درمان عصب کشی، بافت آلوده همچنان در این شاخه‌ها و انشعابات باقی بماند. ممکن است این عفونت مانع بهبودی شود یا بعدها موجب عفونت مجدد شود. در عمل جراحی اپیکواکتومی، نوک ریشه یا راس آن همراه با بافت آلوده برداشته می‌شوند؛ سپس یک پر کننده در انتهای ریشه قرار می‌گیرد تا آن را کاملا ببندد.

گاهی اوقات جراحی اپیکواکتومی، میکرو جراحی اندودنتیک نیز نامیده می‌شود؛ زیرا اغلب با استفاده از میکروسکوپ جراحی انجام می‌شود.

جراحی اپیکواکتومی ریشه دندان در چه مواردی به کار می‌رود؟

اگر یک کانال ریشه قبلاً تحت عمل جراحی عصب کشی قرار گرفته باشد و مجددا دچار عفونت شده باشد؛ اغلب به دلیل وجود مشکلی نزدیک به ریشه است. در بسیاری از موارد قبل از جراحی اپیکواکتومی، یک عمل عصب کشی مجدد در نظر گرفته می‌شود. با پیشرفت در تکنولوژی، اغلب دندانپزشکان می‌توانند کانال‌های ریشه‌ای که درمان آن‌ها موفقیت‌آمیز نبوده است را شناسایی کنند. در چنین مواردی ممکن است دندانپزشک بتواند با انجام یک عمل عصب کشی ثانویه، عفونت باقی مانده را پاکسازی کند که این کار مانع نیاز به جراحی اپیکواکتومی می‌شود.

عمل جراحی اپیکواکتومی تنها در صورتی انجام می‌شود که دندان حداقل یکبار تحت عمل عصب کشی قرار گرفته باشد اما عمل موفقیت آمیز نبوده باشد؛ یا اینکه انجام عمل عصب کشی ممکن نباشد. به عنوان مثال هنگامی که دندان دارای تاج است یا بخشی از بریج می‌باشد، این درمان گزینه مناسبی نیست. درمان مجدد کانال ریشه می‌تواند مستلزم بریدن بخشی از تاج یا بریج دندان باشد. این امر می‌تواند باعث از بین رفتن یا ضعیف شدن تاج یا بریج دندان شود. در چنین شرایطی اغلب یک جراحی اپیکواکتومی در نظر گرفته می‌شود.

عمل جراحی اپیکواکتومی مشابه عمل برش ریشه نیست. در عمل برش ریشه تمام ریشه برداشته می‌شود در حالی که در این عمل، تنها راس ریشه برداشته می‌شود.

آماده شدن برای عمل

قبل از عمل شما با دندانپزشک خود یک جلسه مشاوره خواهید داشت. یک دندانپزشک عمومی که دوره‌های پیشرفته را گذرانده باشد، می‌تواند عمل جراحی اپیکواکتومی را انجام دهد. با این حال با پیشرفت‌های جراحی اندودنتیکس، بیشتر بیماران به یک متخصص اندودنتیست یا جراح فک و صورت مراجعه می‌کنند. متخصص اندودنتیست حداقل دو سال بیشتر در زمینه تشخیص و درمان مشکلات کانال ریشه از جمله اپیکتومی آموزش دیده است. جراحان فک و صورت دندانپزشکانی هستند که ۴ تا ۶ سال بیشتر در زمینه جراحی آموزش دیده‌اند.

ممکن است قبل از عمل جراحی، دندانپزشکان برای بررسی دندان و استخوان‌های احاطه کننده آن، دستور انجام عکسبرداری با اشعه ایکس را بدهند. همچنین ممکن است به شما دهانشویه ضد میکروب، داروهای مخصوص کاهش التهاب و یا آنتی بیوتیک داده شود. دندانپزشک همچنین سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. حتماً تمام داروهایی که مصرف می‌کنید را به دندانپزشک خود اطلاع دهید. این داروها شامل داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها و مکمل‌ها هستند. در صورتی که دچار شرایط پزشکی دیگری نیز باشید؛ ممکن است دندانپزشک شما درباره این عمل با پزشک شما نیز صحبت کند.

جراحی ریشه دندان چگونه انجام می‌شود؟

متخصص اندودنتیست ابتدا یک برش کوچک در لثه شما ایجاد می‌کند و لثه را از روی دندان و استخوان بلند می‌کند. ممکن است دندانپزشک برای دستیابی به ریشه، به استفاده از مته نیاز داشته باشد. سپس بافت آلوده همراه با چند میلیمتر از انتهای نوک ریشه برداشته می‌شود.

ممکن است متخصص اندودنتیست برای مشخص شدن ترک‌ها و شکستگی‌های دندان از رنگ استفاده کند. اگر دندان، ترک‌ها یا شکستگی‌های زیادی داشته باشد، ممکن است به کشیدن آن احتیاج داشته باشید. در این صورت جراحی اپیکواکتومی ادامه نخواهد یافت.

متخصص اندودنتیست برای تکمیل عمل اپیکواکتومی، انتهای کانال دندان را تمیز کرده و آن را می‌بندد. پاکسازی معمولاً با استفاده از ابزارهای فراصوت و زیر یک میکروسکوپ ویژه انجام می‌شود. نور و بزرگنمایی برای متخصص اندودنتیست این امکان را فراهم می‌کند که ناحیه تحت جراحی را به وضوح ببیند. این امر احتمال موفقیت جراحی را بالاتر می‌برد. سپس متخصص اندودنتیست قبل از متصل کردن بافت به محل اصلی خود، با اشعه ایکس از ناحیه تحت عمل، عکسبرداری می‌کند.

بیشتر جراحی‌های اپیکواکتومی بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشند. طول عمل جراحی به محل دندان و پیچیدگی ساختار ریشه بستگی دارد. معمولاً جراحی دندان‌های پیشین، کمتر از همه طول می‌کشد و جراحی دندان‌های آسیای بزرگ بیشترین زمان را می‌گیرد.

مراحل بهبودی پس از جراحی ریشه دندان

• متخصص اندودنتیست شما به شما خواهد گفت که چه داروهایی مصرف کنید؛ چه غذاهایی بخورید و چه چیزهایی را بیاشامید. شما باید پس از عمل جراحی به صورت متناوب هر ۲۰ دقیقه درمیان، روی ناحیه جراحی شده یخ بگذارید. به مدت ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از عمل جراحی این کار را انجام دهید و در طول این زمان استراحت کنید.
• ممکن است ناحیه جراحی شده دچار کبودی یا تورم شود. روز دوم پس از عمل جراحی، تورم شما نسبت به روز اول بسیار بیشتر خواهد بود. معمولاً هر گونه دردی با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDها) مانند ایبوپروفن (ادویل، نوترین و غیره) کنترل می‌شود. در برخی موارد ممکن است دستورالعمل‌هایی برای مصرف داروهای مسکن به شما داده شود. دستورالعمل‌ها را به طور کامل دنبال کنید.
• برای فراهم نمودن امکان بهبودی، از مسواک زدن ناحیه جراحی شده یا شستشوی شدید آن خودداری کنید. سیگار نکشید و غذاهای سخت یا سفت نخورید. برای بررسی ناحیه جراحی شده، لب‌های خود را باز نکنید. این امر می‌تواند باعث شل شدن بخیه‌ها شده و تشکیل لخته خونی که برای بهبودی لازم است را با اختلال مواجه کند.
• ممکن است برای چندین روز یا چند هفته پس از جراحی، در ناحیه جراحی شده احساس بی‌حسی داشته باشید. در این صورت با دندانپزشک خود درباره آن صحبت کنید. این بی‌حسی معمولاً با گذشت زمان برطرف می‌شود.
• ممکن است لازم باشد ۲ تا ۷ روز پس از عمل جراحی برای کشیدن بخیه‌های خود مراجعه کنید یا اگر بخیه‌ها جذبی باشند، به خودی خود جذب می‌شوند. معمولاً تمام درد و تورم تا ۱۴ روز بعد از بین می‌رود.
• از چند روز قبل از عمل جراحی تا بهبودی کامل، سیگار نکشید و از دخانیات حاوی نیکوتین استفاده نکنید.
• معمولاً دندانپزشکان برای چند روز اول پس از عمل جراحی، یک رژیم غذایی نرم و سبک را توصیه می‌کنند.
• در روز جراحی خود فعالیت‌ها را محدود کنید. به محض آن که احساس راحتی کردید، معمولاً یک یا دو روز پس از عمل جراحی می‌توانید به کار یا سایر فعالیت‌های خود بازگردید.

اگرچه عمل اپیکواکتومی، یک جراحی محسوب می‌شود اما با این حال بسیاری از افراد بهبودی پس از آن را بسیار ساده‌تر از بهبودی پس از عمل عصب کشی می‌دانند.

خطرات جراحی ریشه دندان

دندانپزشکان در طول جلسه مشاوره اولیه، تمام خطرات عمل جراحی را با شما بررسی می‌کنند. اطمینان حاصل کنید که تمام سوالات و ابهامات خود را از دندانپزشک بپرسید. مهمترین خطر این است که ممکن است عمل جراحی موفقیت آمیز نباشد و مجبور شوید دندان را بکشید.

 بسته به اینکه دندان در کجا قرار دارد ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. اگر دندان در پشت فک بالایی شما قرار دارد، ممکن است عفونت سینوس‌های شما را نیز درگیر کند. ممکن است دندانپزشک شما مصرف آنتی بیوتیک‌ها و مواد ضد احتقان را به شما توصیه کند.

ریشه دندان‌های آسیای فک پایین به اعصاب اصلی بسیار نزدیک هستند. جراحی روی یکی از این دندان‌ها با خطر اندک آسیب‌دیدگی به اعصاب همراه است. با این حال متخصص اندودنتیست شما از اشعه ایکس استفاده می‌کند تا ببیند که ریشه دندان چه مقدار به عصب نزدیک است. احتمال آسیب عصبی بسیار کم است. معمولاً جراحی اپیکواکتومی یک راه حل دائمی می‌باشد و باید تا پایان عمر دندان باقی بماند.

چه زمان باید با دندانپزشک متخصص تماس گرفت؟

گر دچار هرگونه درد یا تورم دندان پس از عمل کانال ریشه هستید، با دندانپزشک خود تماس بگیرید. گاهی اوقات پس از عمل کانال ریشه، یک برآمدگی جوش مانند نزدیک به دندان ایجاد می‌شود. این برآمدگی اغلب به خودی خود از بین می‌رود و دوباره باز می‌گردد. به این برآمدگی، فیستولا گفته می‌شود. فیستولا یکی از نشانه‌های وجود عفونتی است که بدن با استفاده از این جوش، سعی در تخلیه آن دارد. معمولاً در این موقعیت هیچگونه دردی وجود ندارد اما ممکن است متوجه مزه بد دهان خود یا بوی بد آن شوید.