در عمل عصب کشی (درمان روت کانال) مغز (پالپ) دندان عفونی شده یا مرده درمان می‌شود. مغز دندان ماده نرمی در مرکز دندان است که از عصب، رگ‌های خونی و بافت پیوندی تشکیل می‌شود. اتاق پالپ حفره‌ای در مرکز دندان است که مغز دندان را دربرمی‌گیرد و رو به پایین به سمت کانال‌هایی می‌رود که تا ریشه‌های دندان امتداد دارد و به استخوان اطراف دندان منتهی می‌شود. بعضی ریشه‌ها بیش از یک کانال دارند، اما در کل هر ریشه‌ای حداقل یک کانال را دارد. عصب کشی دندان نام متداول عملی است که برای درمان عصب دندان انجام می‌شود.

ضرورت عصب کشی

عوامل بسیاری به مغز یا عصب دندان آسیب می‌زند. در ادامه به توضیح دلایلی می‌پردازیم که انجام عصب کشی را ضروری می‌سازد.

درد

دندان درد شایع‌ترین علامتی است که بیانگر لزوم عصب کشی است. حساسیت به گرما، و نه سرما، علامت خاص و ویژه ضروری بودن عصب کشی است. دندان گاهی به خودی خود و بدون محرک در نیمه‌ شب یا هنگامی درد می‌گیرد که بیمار حتی از دندان آسیب دیده برای خوردن و آشامیدن استفاده نمی‌کند و اجازه نمی‌دهد مواد غذایی به آن نزدیک شود.

آبسه (عفونت)

اگر دندان آبسه کرده باشد، باید عصب کشی شود. چنانچه در درمان آبسه کوتاهی شود، عفونت پخش می‌شود و به استخوان اطراف ریشه دندان می‌رسد.

پوسیدگی عمیق

اگر پوسیدگی دندان عمیق باشد و به مغز دندان برسد، مغز دندان دچار عفونت باکتریایی می‌شود. در این حالت عصب کشی و برداشتن عصب آسیب دیده تنها راه از بین بردن پوسیدگی است.

ضربه و تروما 

اگر نیروی شدیدی به دندان وارد شده باشد، ممکن است عصب در انتهای ریشه قطع شود و در نهایت بمیرد. این اتفاق گاهی بلافاصله پس از سوانح و گاهی سال‌ها بعد رخ می‌دهد.

شکستگی

شکستگی دندان در صورتی نیاز به عصب‌کشی پیدا می‌کند که شکستگی تا عمق دندان پیش رفته و به مغز دندان رسیده باشد. اگر دندان به شکلی شکسته باشد که بخش زیادی از دندان بالای خط لثه باقی نمانده باشد، باید با روکش یا روش دیگری ترمیم شود. عصب‌کشی نیز گاهی انجام می‌شود تا بتوان میله را برای نگه داشتن ترمیم در کانال ریشه قرار داد.

تحلیل ریشه

تحلیل ریشه عارضه‌ای است که در آن ساختار دندان در واکنش به ضربه، تروما، کاشت مجدد دندان یا حرکت دادن تهاجمی دندان‌ها در ارتودنسی از بین می‌رود.

• تحلیل ریشه خارجی:اگر آسیب از خارج ریشه شروع شده باشد و به سمت داخل حرکت کند، با مشکل تحلیل ریشه خارجی مواجه هستیم.
• تحلیل ریشه داخلی:اگر دندان از وسط یا داخل شروع به تحلیل رفتن کند و سپس رو به بیرون پیشرفت کند، مشکل از نوع تحلیل داخلی است.

تحلیل ریشه در هر یک از دو حالت فوق تا کانال مغز دندان و رگ‌ها و عصب‌های زنده‌ی قرار گرفته در آن فضا پیش می‌رود.

عمل‌های مکرر

عمل‌های دندانپزشکی فشار قابل توجهی را به دندان وارد می‌کند. تراش دادن و دریل زدن‌های مکرر به التهاب مغز دندان منجر می‌شود. در این حالت دندانپزشک باید دندان را معاینه کند تا متوجه شود که آیا التهاب برگشت پذیر است یا خیر.

عصب‌کشی در کلینیک دندانپزشکی Tehran smile

پیش از عصب کشی

دندانپزشک دندان را پیش از عصب‌کشی با داروهایی مانند لیدوکائین بی‌حس می‌کند تا بیمار در طول عمل کاملاً راحت باشد و دردی حس نکند. دندانپزشک پس از بی‌حس شدن دندان رابر دم (سد لاستیکی) را روی دندان قرار می‌دهد. رابر دم دارای یک گیره فلزی است که صفحه لاتکس را در جای خود در اطراف دندان نگه می‌دارد تا دندان خشک و تمیز باقی بماند و با آب دهان و دیگر آلودگی‌ها در تماس نباشد.

مراحل عصب‌کشی

عصب‌کشی غالباً طی یک یا دو جلسه در مراحل زیر انجام می‌شود:

1ـ متخصص درمان ریشه دندان را معاینه می‌کند و از آن عکس می‌گیرد، سپس داروی بی‌حسی موضعی را تزریق می‌کند و پس از بی‌حس شدن دندان صفحه محافظ کوچکی به نام رابر دم را روی ناحیه تحت درمان می‌گذارد تا دندان را خشک و به دور از بزاق نگه دارد.

2ـ متخصص درمان ریشه سوراخی را در تاج دندان ایجاد می‌کند و با استفاده از ابزار بسیار ظریف اتاق مغز دندان و کانال‌های ریشه را از مغز دندان پاک می‌کند و فضا را برای پر کردن آماده می‌کند و شکل می‌دهد.

3ـ متخصص درمان ریشه کانال‌های ریشه را با مواد زیست سازگار، معمولاً مواد لاستیک مانندی به نام گوتا پرکا، پر می‌کند. گوتا پرکا با سیمان چسبنده در محل مورد نظر قرار داده می‌شود تا از درزبندی و مهر و موم شدن کامل کانال‌های ریشه اطمینان حاصل کند. حفره ایجاد شده در اکثر موارد موقتاً پر و بسته می‌شود و در جلسه بعد این مواد موقت پیش از ترمیم دندان خارج می‌شود.

4ـ پس از اتمام کار درمان ریشه، دندان پر می‌شود. دندانپزشکان معمولاً توصیه می‌کنند تا دندان عصب کشی شده روکش شود تا هم عملکرد بهتری داشته باشد و هم از آن محافظت شود.

عصب کشی دندان‌های مختلف

دندان مولار

دندان عقل

درد عصب‌کشی در طول عمل و بعد از آن

بسیاری از عمل‌های عصب‌کشی برای تسکین دندان درد ناشی از التهاب یا عفونت دندان انجام می‌شود. با بهره‌گیری از بی‌حسی و تکنیک‌های پیشرفته جدید، اکثر بیماران کوچکترین دردی را در طول عمل حس نمی‌کنند.

دندان تا چند روز پس از عمل حساس است، به ویژه اگر قبل از عمل دردناک بوده یا عفونت کرده باشد. این ناراحتی را می‌توان با داروهای تجویزی یا غیرتجویزی تسکین داد.

دندان مدتی پس از عصب‌کشی حس متفاوتی دارد. در صورت احساس فشار یا درد شدید یا متوقف نشدن درد پس از چند روز باید با دندانپزشک تماس گرفت.

پس از عصب کشی

تا زمانی که دندان ترمیم و پر نشده باشد، نباید از آن برای جویدن و گاز زدن استفاده کنید. دندان ترمیم نشده در برابر شکستگی آسیب‌پذیر است، بنابراین باید در اولین فرصت به خوبی ترمیم شود. در هر حال رعایت بهداشت دهان و دندان، از جمله مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و ویزیت و جرم گیری منظم، برای حفظ دندان ضروی است.

هزینه عصب کشی

هزینه عصب‌کشی به پیچیدگی مشکل و نوع دندان آسیب دیده بستگی دارد. عصب کشی دندان‌های آسیاب دشوارتر است و طبعاً تعرفه بالاتری دارد. اکثر شرکت‌های بیمه هزینه عصب‌کشی را تا حدی تحت پوشش قرار می‌دهند.