فیشور سیلانت؛ شیار بندی دندانها؛ درزگیری مینای دندان
فیشور سیلانت یا شیارپوشی، روشی بدون درد و ایمن برای محافظت از دندانها در برابر پوسیدگی است. سیلانت پوشش پلاستیکی محافظی است که روی سطح جونده دندانهای عقب به کار برده میشود. سیلانت پوسته سختی را ایجاد میکند که اجازه نمیدهد ذرات غذا و باکتریها وارد شیارهای ظریف روی دندان شود و پوسیدگی بروز یابد.
سازوکار تاثیرگذاری فیشور سیلانت
سلانت با پوشش دادن تمام شیارها و حفرههای کوچک سطح دندان مانع محافظ و یکدست و همواری را ایجاد میکند. چنانچه شیارپوشی انجام نشود، این شیارها آسیب پذیرترین نقطه برای شروع پوسیدگی هستند.
کاربردهای شیاربندی دندانها
- دندانهای عقبی (آسیاب و آسیاب کوچک) شیری و دائمی دارای پیت و فیشور (حفره و شیار) عمیق و باریک
- کرم خوردگی بین دندانی که نیازی به ترمیم نداشته باشد و در معاینه یا رادیوگرافی مشخص شود.
- بیمارانی که احتمال داده میشود به دلیل پوسیدگی شدید دندانهای شیری با پوسیدگی دندانهای دائمی نیز مواجه شوند.
- پوسیدگیهای دندانی که آنتاگونیست آنها دارای ریخت شناسی یکسانی باشد.
زمان انجام سایت فیشور
شیاربندی دندانها غالباً به محض درآمدن نخستین دندانهای دائمی، یعنی 6 یا 7 سالگی، انجام میشود. بقیه دندانها نیز به محض درآمدن در بازه سنی 11 تا 14 سالگی شیارپوشی میشود.
کودکان و نوجوانان: بلافاصله پس از روییدن نخستین دندان آسیاب در شش سالگی یا هر زمان دیگری در بازه 6 تا 16 سالگی که دندان مستعد پوسیدگی است.
بزرگسالان: سطوح دندانهای بدون پوسیدگی که دارای فرورفتگیها یا شیارهای عمیق است.
دندانهای شیری: فیشور سیلانت در صورت وجود شیارها یا فرورفتگیهای عمیق و آسیب پذیر بودن دندانهای شیری در برابر پوسیدگی انجام میشود.
فیشور سیلانت کدام دندانها ضروری است؟
فیشور سیلانت فقط روی دندانهای عقب، یعنی دندانهای آسیاب یا آسیاب کوچک، انجام میشود. روی سطح جویدن این دندانها حفرهها (پیت) و شیارهای (فیشور) کوچکی وجود دارد. دندانپزشک پس از معاینه مشخص میکند که شیارپوشی کدام دندانها لازم است، همچنین بررسی میکند که آیا عمق فرورفتگیها برای ورود سیلانت کافی است یا خیر. بعضی دندانها شیارهای عمیقی دارند که باید شیارپوشی شود، حال آن که شیار بعضی دیگر آنقدر عمیق نیست که شیاربندی آنها ضروری باشد.
مواد فیشور سیلانت
- مونومر: بیسفنول گلیسیدیل متاکریلات (Bis-GMA)
- کاتالیست: اتر متیل بنزوئین
ویژگیهای سیلانت
- کاربرد آسان و دوام بالا
- غیرسمی و تحریک نکننده بودن، دارای زیست سازگاری بالا
- انقباض پلیمریزاسیون پایین
- نامحلول بودن
- جذب آب پایین
- دارای ضریب انبساط گرمایی مشابه ساختار دندان
- ویسکوزیته پایین که نفوذ به داخل پیت و فیشور را ممکن میسازد.
عمل شیارپوشی دندانها
فیشور سیلانت عمل سادهای است که برای هر دندان فقط چند دقیقه زمان میبرد.
مرحله 1: انتخاب ابزار مناسب
مرحله 2: انتخاب مواد مورد استفاده
مرحله 3: جرمگیری دندان با یونهای فلوراید و پروفیلاکسی بدون گلیسرین. سپس خمیر پروفیلاکسی و ذرات باقی مانده با اسپری کردن آب پاک میشود.
مرحله 4: دندانها با استفاده از رابر دم (سد لاستیکی) به شکل یک چهارم دایره از محیط دهان جدا میشود.
مرحله 5: دندان خشک میشود و محلول اسید فسفریک به مدت 60 ثانیه روی دندان زده میشود، البته این زمان برای دندانهای شیری به 120 ثانیه افزایش مییابد.
مرحله 6: دندان پس از یک (یا دو) دقیقه در تماس با اسید بودن با اسپری آب و هوا به مدت 30 ثانیه تمیز میشود و سپس به مدت یک دقیقه با اسپری هوا خشک میشود.
مرحله 7: خشک کردن مرحله مهمی است. دندان پس از اسید زدن باید خشک و به دور از آلودگی باشد، چون آلودگی مانع چسبیدن سلانت به سطح سفید رنگ مینای دندان میشود.
مرحله 8: سیلانت با برس یا اپلیکاتور مخصوص روی کل سطح اسید زده شده اعمال میشود.
مرحله 9: سیلانت پس از پلیمریزاسیون با استفاده از سوند با نوک کند بررسی میشود. البته سطح ابزار معاینه را نباید محکم روی سیلانت فشار داد.
مرحله 10: اکلوژن (روی هم آمدن و جفت شدن دندانها) با استفاده از کاغذ کپی تست میشود.
سوالات رایج فیشور سیلانت
آیا سیلانت زده شده روی دندان حس میشود؟
خیر. خود عمل کاملاً بدون درد است و پس از آن متوجه وجود لایه سیلانت روی دندان نمیشوید.
آیا پس از فیشور سیلانت باید همچنان از دندانها مراقبت کرد؟
بله. رعایت بهداشت دهان و دندان هنوز هم مهم و حیاتی است. تمیز نگه داشتن سطح شیاربندی شده و صاف دندان با مسواک زدن معمولی پس از فیشور سیلانت سادهتر است. شبها قبل از خواب و حداقل یک بار دیگر در طول روز حتماً دندانها را با خمیردندان فلورایددار مسواک بزنید تا دندانها سالم بماند. شیاربندی احتمال پوسیدگی دندان و پر کردن متعاقب آن را کاهش میدهد.
دوام فیشور سیلانت چقدر است؟
سیلانت معمولاً چندین سال دوام دارد، اما دندانپزشک باید آن را به طور منظم معاینه کند تا مطمئن شود که سیلانت آسیبی ندیده است. سیلانت به مرور زمان ساییده میشود در این صورت اضافه کردن یک لایه دیگر یا تعویض آن برای جلوگیری از بروز پوسیدگی در زیر سیلانت ضرورت مییابد.