انواع بیماری های لثه : التهاب و ورم، عفونت و خونریزی
بيماري‌هاي لثه که به آن ژنژيويت يا بيماري‌هاي پريودنتال نيز گفته مي‌شود، فرايندي است که با رشد و تکثير باکتري‌ها در دهان شما آغاز مي‌شود و اگر به موقع درمان نشود مي‌تواند به تخريب بافت‌هاي احاطه‌کننده و حمايت‌کننده از دندان‌ها و نهايتاً از دست رفتن دندان‌ها منجر شود. ژنژيويت و پريودنتيت، دو مرحله مجزا و متوالي از بيماري لثه هستند. در واقع ژنژيويت زودتر از پريودنتيت اتفاق مي‌افتد، اما نکته بسيار مهم آن است که همه ژنژيويت‌ها الزاماً به پريودنتيت تبديل نخواهند شد.
براي درمان بيماري‌هاي لثه يا بيماري‌هاي پريودنتال از روش‌هاي مختلفي استفاده مي‌شود و روش مورد استفاده براي شما به مرحله پيشرفت بيماري، چگونگي پاسخ شما به درمان‌هاي قبلي و وضعيت سلامت عمومي شما بستگي خواهد داشت.
علل بروز بيماري‌هاي لثه
تجمع باکتري‌ها و تشکيل پلاک‌هاي دنداني، مهم‌ترين علت بيماري‌هاي لثه به شمار مي‌رود. اما برخي از مهم‌ترين عوامل ديگر که مي‌توانند در بروز بيماري‌هاي لثه نقش داشته باشند عبارتند از:
- تغييرات هورموني.از قبيل تغييراتي که در دوران بارداري، بلوغ، يائسگي و عادت ماهانه اتفاق مي‌افتد، باعث افزايش حساسيت لثه‌ها و آسيب‌پذيري بيشتر آنها در برابر پيشرفت بيماري‌هاي خفيف لثه (ژنژيويت) مي‌شود.
- بيماري‌هاييکه بر لثه‌هاي شما تأثير مي‌گذارند. از مهم‌ترين اين بيماري‌ها مي‌توان به سرطان و ايدز اشاره کرد که هر دو باعث ضعيف شدن سيستم ايمني بدن مي‌شوند. همچنين به دليل اينکه بيماري ديابت باعث کاهش توانايي بيمار در جذب و استفاده از قند خون مي‌شود، بيماران مبتلا به ديابت خيلي بيشتر در معرض خطر بروز عفونتهاي مختلف از جمله بيماري‌هاي لثه قرار دارند.
- داروها.مصرف بعضي از داروها بر سلامت دهان و دندان تأثير مي‌گذارد، زيرا باعث کاهش توليد و جريان بزاق در دهان مي‌شود و از آنجا که بزاق در محافظت از دندان‌ها و لثه‌ها نقش دارد، خشکي دهان شرايط را براي توسعه بيماري‌هاي لثه فراهم مي‌کند. بعضي از داروها از قبيل دي‌فنيل هيدانتويين که يک داروي ضد صرع است و نيفديپين که يک داروي ضد آنژين است، مي‌توانند باعث رشد غير طبيعي بافت لثه شوند.
- عادت‌هاي ناسالم،مانند سيگار کشيدن مي‌تواند توانايي لثه در ترميم و بهبودي خود را کاهش دهد.
- عدم رعايت بهداشت دهان و دندان،مثلاً مسواک نزدن و نکشيدن نخ دندان به صورت روزانه و منظم، باعث مي‌شود که شرايط مناسب براي توسعه بيماري‌هاي خفيف لثه (ژنژيويت) فراهم شود.
- سابقه فاميليدر ابتلا به بيماري‌هاي دندان ولثه مي‌تواند در توسعه ژنژيويت تأثير داشته باشد.
علائم بيماري‌هاي لثه
بيماري‌هاي لثه ممکن است بدون آنکه درد و ناراحتي و يا نشانه‌هاي مشهودي توليد کنند، پيشرفت کرده و حتي به مراحل وخيم و نهايي برسد. البته هرچند علائم بيماري‌هاي لثه اغلب خيلي ظريف و نامشهود است، اما اين طور نيست که هيچ نشانه قابل تشخيصي نداشته باشد. شواهد و علائم خاصي وجود دارند که مشاهده آنها مي‌تواند نشانه بروز نوعي از بيماري‌هاي لثه باشد. مهم‌ترين اين علائم عبارتند از:
- خونريزي لثه‌ها در زمان مسواک زدن يا بعد از آن
- قرمز، متورم و حساس شدن لثه‌ها
- بوي بد مداوم يا احساس طعم نامطبوع در دهان
- تحليل رفتن لثه‌ها
- تشکيل پاکت‌هاي عميق در بين دندان‌ها و لثه‌ها
- لق شدن يا جابه‌جا شدن دندان‌ها
- تغيير در نحوه روي هم قرار گرفتن دندان‌ها در زمان بستن دهان و يا تغيير در وضعيت جا افتادن دندان‌هاي مصنوعي قطعه‌اي در دهان
به خاطر داشته باشيد که حتي اگر هيچ گونه علائمي از بيماري‌هاي لثه را در خود مشاهده نمي‌کنيد، باز هم ممکن است به نوع خفيفي از اين بيماري‌ها دچار باشيد. در بعضي افراد هم ممکن است بيماري‌هاي لثه فقط بعضي از دندان‌ها، مانند دندان‌هاي آسياب را درگير کند. بنابراين فقط يک دندانپزشک يا متخصص بيماري‌هاي پريودنتال مي‌تواند بيماري‌هاي لثه را تشخيص دهد و شدت پيشرفت آن را تعيين نمايد.
تشخيص بيماري‌هاي لثه
متخصصين ما معمولاً در جريان معاينه براي تشخيص بيماري‌هاي لثه، موارد زير را بررسي مي‌کنند:
- لثه‌هاي شما –از نظر خونريزي، ورم، سختي و وجود پاکت‌هاي لثه‌اي عميق (فضاي بين لثه و دندان که هر چه بزرگ‌تر و عميق‌تر باشد، نشان‌دهنده شديدتر بودن بيماري لثه است)
- دندان‌هاي شما –از نظر جا‌به‌جايي احتمالي و حساسيت آنها
- نحوه گاز زدن و روي هم قرار گرفتن دندان‌هاي شما –از نظر رديف و مرتب بودن دندان‌ها
- استخوان فک شما –(با استفاده از عکس اشعه ايکس) براي کمک به تشخيص آسيب‌ديدگي‌هاي احتمالي استخوان اطراف دندان‌ها
درمان بيماري‌هاي لثه
درمان‌هاي بدون جراحي
تميز کردن حرفه‌اي دندان‌ها
متخصصين ما در هر جلسه از معاينات دوره‌اي دندان‌هاي شما، پلاک‌ها و جرم‌هايي که بر روي سطح دندان‌هاي شما تشکيل و سخت شده‌اند را تميز مي‌کنند. هنگامي که پلاک و جرم دندان تا اين مرحله رشد مي‌کند و سخت مي‌شود، فقط با استفاده از عمل تميز کردن حرفه‌اي دندان‌ها مي‌توان آنها را حذف نمود. در جريان عمل تميز کردن دندان‌ها، کليه پلاک‌ها و جرم‌هايي که در بالا و زير خط لثه در تمامي دندان‌هاي شما قرار دارد، حذف مي‌شود. اگر نشانه‌هايي از شروع بيماري‌هاي لثه در شما مشاهده شود، متخصصين ما به شما توصيه مي‌کنند که بيش از دو بار در سال براي جرم‌گيري و تميز کردن دندان‌ها مراجعه کنيد.
جرم‌گيري دندان
جرم‌گيري دندان يک عمل غير جراحي براي تميز کردن عمقي دندان‌هاست که تحت بي‌حسي موضعي انجام مي‌شود. در طي اين عمل، پلاک‌ها و جرم‌هاي سخت شده از روي سطح دندان‌ها در بالا و زير خط لثه، تراشيده (اسکيلينگ) و تميز مي‌شوند. همچنين هر گونه لکه و سطوح زبري که روي ريشه دندان وجود داشته باشد، حذف شده و سطح ريشه دندان صيقل داده مي‌شود (پلانينگ). صيقل‌کاري سطوح زبر دندان موجب حذف کامل باکتري‌ها و تميز شدن سطح تماس لثه‌ها با دندان‌ها مي‌شود.
درمان‌هاي اختصاصي
گاهي اوقات، حذف پلاک‌هاي باکتريايي و درمان التهاب بافت لثه را مي‌توان بدون استفاده از روش‌هاي جراحي هم انجام داد. براي اين منظور مي‌توان داروهايي از قبيل آنتي‌بيوتيک‌ها را همراه با محصولاتي مانند مينوسيکلين HCl يا کلورهگزيدين، در فضاي بين لثه و دندان‌ها (پاکت‌هاي پريودنتال) در دهان قرار داد.
درمان‌هاي جراحي
روش‌هاي جراحي درمان بيماري‌هاي لثه شامل موارد زير مي‌باشد:
جراحي فلپ / جراحي کاهش اندازه پاکت‌هاي لثه‌اي
در طي اين عمل جراحي، باف لثه از روي دندان‌ها کنار زده مي‌شود و جرم‌هاي و پلاک‌هاي زير آن تميز مي‌شود. در بعضي از موارد، سطوح زبر و ناهموار استخوان دندان نيز صيقل داده مي‌شود تا نواحي زبري که باکتري‌هاي عامل بيماري‌هاي لثه در آن پنهان مي‌شوند، برطرف شود. سپس بافت لثه به جاي خود در اطراف دندان‌ها برگردانده مي‌شود تا دور دندان را به شکل دنج و راحت بپوشاند. کاهش فاصله موجود بين لثه و دندان‌ها نيز باعث محدود شدن فضاي قابل دسترس براي رشد و تکثير باکتري‌هاي مضر خواهد شد. به اين ترتيب خطر توسعه بيماري‌هاي خطرناک ديگري که از بيماري‌هاي لثه منشأ مي‌گيرند نيز به طور قابل ملاحظه‌اي کاهش خواهد يافت.
پيوند (گرافت) استخوان
در عمل پيوند استخوان، از قطعات کوچکي که از استخوان‌هاي خود شما گرفته شده است و يا از استخوان مصنوعي يا اهدايي براي جايگزيني استخوان‌هايي که در نتيجه بيماري‌هاي لثه تخريب شده‌اند و نيز به منظور کمک به رشد مجدد و ترميم استخوان‌هاي آسيب‌ديده استفاده مي‌شود. اين جراحي باعث ترميم اتصال محکم دندان به استخوان حمايت کننده از آن مي‌شود. در عمل جراحي ديگري که اصطلاحاً “مهندسي بافت” ناميده مي‌شود، بدن خود شما تحريک مي‌شود تا بافت استخوان را با سرعت بيشتري توليد کند و نيازي به پيوند زدن يک قطعه جديد نباشد.
پيوند بافت نرم
اين عمل جراحي به منظور تقويت لثه‌هاي ضعيف و يا پر کردن قسمت‌هاي تحليل رفته لثه (نواحي که لثه از روي سطح دندان کنار رفته و ريشه دندان نمايان شده است) انجام مي‌شود. بافت‌هاي پيوندي در اغلب موارد از بافت سقف دهان (کام) خود شما گرفته مي‌شود و سپس با استفاده از بخيه در محل مورد نظر پيوند زده مي‌شود.
بازسازي هدايت‌شده بافت
اين عمل جراحي هنگامي انجام مي‌شود که بافت استخوان‌هاي حمايت کننده از دندان شما تخريب شده باشد. در طي اين عمل، سرعت توليد و رشد بافت‌هاي استخوان و لثه افزايش داده مي‌شود. در جريان عمل جراحي بازسازي هدايت شده بافت که معمولاً همراه با جراحي فلاپ انجام مي‌گيرد، يک قطعه پارچه کوچک شبيه به توري در فاصله بين استخوان و بافت لثه قرار داده مي‌شود. اين پارچه از رشد بافت لثه به درون مناطقي که استخوان بايد در آنها وجود داشته باشد، جلوگيري مي‌کند و به اين ترتيب استخوان و بافت‌هاي همبند مي‌توانند به شکل مناسب و بدون هر گونه مزاحمتي از طرف بافت لثه رشد کنند و حمايت بيشتري از دندان به عمل آورند.
جراحي لثه با ليزر
در عمل ليزر درماني، دندانپزشک با استفاده از يک ليزر بسيار کوچک بافت‌هاي عفوني موجود در بين لثه و سطح دندان‌ها را به طور کامل حذف مي‌کند. در جريان جراحي لثه با ليزر، بر خلاف روش‌هاي جراحي سنتي، خونريزي و ورم بافت‌ها در حد ناچيز يا بسيار کم خواهد بود، هيچ نيازي به بخيه زدن بافت‌ها و جود ندارد و سرعت بهبودي بيمار بعد از عمل جراحي هم به طور قابل ملاحظه‌اي بيشتر مي‌شود.
داروهاي مورد استفاده براي درمان بيماري‌هاي لثه
براي درمان عفونتهاي لثه مي‌توان از داروهاي آنتي‌بيوتيک به تنهايي و يا همراه با عمل جراحي يا ساير روش‌هاي درماني استفاده کرد. آنتي‌بيوتيک‌ها باعث کاهش يا از بين رفتن موقتي باکتري‌هاي عامل بيماري‌هاي لثه مي‌شود. علاوه بر آن از تخريب اتصال بين ساختار دندان و استخوان حمايت‌کننده از آن جلوگيري مي‌نمايد.
پيشگيري از بيماري‌هاي لثه
علاوه بر روش‌هاي درماني که در بالا به آنها اشاره شد، برخي تغييرات در عادات و سبک زندگي هم مي‌تواند در کاهش خطر و شدت بيماري‌هاي لثه و جلوگيري از پيشرفت آن تأثير زيادي داشته باشد. مهم‌ترين اين موارد عبارتند از:
- سيگار نکشيد.سيگار کشيدن و مصرف هر گونه دخانيات، يکي از عوامل اصلي افزايش‌دهنده خطر بيماري‌هاي لثه است.
- استرس و فشار روحي را کنترل کنيد.استرس مي‌تواند کار مبارزه با عفونت و بيماري را براي سيستم ايمني بدن شما مشکل کند.
- رژيم غذايي متعادل و مقوي داشته باشيد.تغذيه مناسب به سيستم ايمني بدن شما کمک مي‌کند تا بهتر بتواند با عفونت و بيماري مبارزه کند. مصرف غذاهاي غني از آنتي‌اکسيدان، مانند غذاهاي حاوي ويتامين E (از جمله روغن‌هاي گياهي، مغزها و هسته‌جات و سبزي‌هاي برگي تازه) يا ويتامين C (از جمله مرکبات، کلم بروکلي، سيب‌زميني) مي‌تواند به بدن شما کمک کند تا بافت‌هاي آسيب‌ديده خود را سريع‌تر و بهتر ترميم کند.
- از دندان قروچه و ساييدن دندان‌ها روي هم خودداري کنيد.اين کار مي‌تواند فشار زيادي را به دندان‌ها و بافت‌هاي حمايت کننده از آنها وارد کند و سرعت تخريب و آسيب‌ديدگي اين بافت‌ها را به شدت افزايش مي‌دهد.